Fauna i flora
Lasy zajmują ponad 51% powierzchni gminy i stanowią część wielkiego obszaru lasów rozciągających się od Puszczy Piskiej aż do okolic Iławy. Występują w zwartych kompleksach, z dużym udziałem borów świeżych i mieszanych. Znaczna część lasów, nad jeziorami i rzekami, w strefach wododziałowych, objęta jest statusem terenów ochronnych. Lasy o walorach klimatyczno-uzdrowiskowym występują w rejonie szpitala dla dzieci w Ameryce.
Wśród zwierząt ptaki stanowią jedną z najbardziej różnorodnych i dominujących gromad występujących na terenie Pojezierza Olsztyńskiego. Tylko w południowej części województwa ornitolodzy stwierdzili występowanie 233 gatunków ptaków okresowo przylatujących i gniazdujących. O naturalnym i nieskażonym charakterze środowiska przyrodniczego gminy Olsztynek świadczy fakt gniazdowania gatunków zagrożonych w skali światowej: orła bielika i derkacza. Spośród gatunków zagrożonych wpisanych do Polskiej Czerwonej Księgi znalazły tu dogodne warunki bytowania bąk, błotniak łąkowy i rybołów, a także orlik krzykliwy i puchacz. Na wyspach jezior Mielno i Kiernoz Wielki można obserwować lęgowe kolonie czapli siwej i kormorana. W trzcinach, w zakolach jezior i na terenach podmokłych bez trudu można spotka rodzinę gągołów, perkozów – dwuczubego i rdzawoszyjego, przedstawicieli dużej rodziny kaczek oraz mew i rybitw. Czasem przy brzegu jeziora można zauważyć turkusową sylwetkę zimorodka, a w bystrych nurtach rzek Marózki i Drwęcy krępą sylwetkę pluszcza.
Wśród rzadkich i ciekawych gatunków leśnych na terenie gminy można spotkać bociana czarnego, sowę uszatą, dzięcioła czarnego, a na skraju lasu i na zrębach leśnych - dudka. W okresie jesiennym na polach uprawnych zbierają się tzw. Sejmiki bociana białego. W okolicach gminy znajdują się też zlotowiska żurawi.
Dzięki dużym kompleksom leśnym omawiane tereny są bogate w zwierzynę łowną. Szczególnie liczne jest pogłowie saren i jeleni, do ważnych zwierząt łownych należy także dzik. Spełnia on pożyteczną rolę w lasach, ale stanowi uciążliwą plagę dla pól uprawnych przylegających do obszarów leśnych. Można również spotka borsuki, lisy, wiewiórki. Na polach i łąkach występują zające szaraki, a w pobliżu zbiorników wodnych żyją piżmaki, wydry oraz bobry. Na łąkach, terenach podmokłych i obrzeżach zbiorników wodnych licznie bytują płazy: traszki zwyczajne, traszki grzebieniaste, żaby wodne, ropuchy zwyczajne, ropuchy zielone i kumaki nizinne. Z gadów na uwagę zasługują żółwie błotne, jaszczurki: zwinka, żyworódka, padalec zwyczajny. Do najpospolitszych węży należy zaskroniec, który nie jest jadowity. Bardzo rzadko można spotka żmiję zygzakowatą, której jad może być śmiertelny dla człowieka; jedynym ratunkiem dla ugryzionego jest surowica przeciwjadowa.